Bijzonder vormgegeven deuren voor Diergaarde Blijdorp

Voor de bergdierenrots in Diergaarde Blijdorp in Rotterdam heeft VTR lid Burgy Bouwbedrijf uit Leiden nieuwe deuren gemaakt naar de historische detaillering van soortgelijke deuren elders in de dierentuin. Timmerman Erik Glasbergen heeft deze deuren – een enkele deur en een set deuren – in de timmerfabriek van Burgy vervaardigd. Architect Sybold van Ravesteyn koos voor schuin geplaatste delen, iets wat niet vaak te zien is en als technisch lastig te noemen is. En dat is niet de enige uitdaging geweest bij het produceren van de nieuwe deuren.

Diergaarde Blijdorp is van 1939 tot 1941 gebouwd naar ontwerp van Van Ravesteyn. Eenentwintig gebouwen in de diergaarde hebben de status van rijksmonument. Burgy Bouwbedrijf werkt samen met Walraad Architecten aan de restauratie van een aantal beschermde stalgebouwen.

Projectleider Frans van Senten legt uit wat de bijzonderheden zijn bij het produceren van deze deuren: “De dubbele deuren bevinden zich in de scheidingsmuur tussen het dierenverblijf en de publieksruimte. De deuren zijn dus aan beide zijden blootgesteld aan weersinvloeden. Eén kant bevindt zich in de volle zon. Deze situatie zorgt voor een meer dan gemiddelde werking van het hout, wat kan leiden tot kromtrekken, inwatering van regen en tot slot houtrot. Om te zorgen dat dat niet gebeurt, hebben we kleine technische wijzigingen doorgevoerd, zodat er geen vocht in de verbindingen kan kruipen. In restauratietermen spreken we dan van ingrijpen op niveau 3b van de restauratieladder: ‘Imiteren: de oude vorm wordt zoveel mogelijk benaderd, met toepassing van moderne technieken en/of andere materialen’.”

De deuren, zowel de enkele als de dubbele, zijn gemaakt van twee houtsoorten. Voor de stijlen en dorpels is gekozen voor eikenhout. Het binnenwerk van de deur en de schuine mes- en groefdelen zijn van oregon pine. Timmerman Erik kreeg in de timmerfabriek mallen aangeleverd van de sparingen van de deuren: “Met de Proliner heb ik de mallen digitaal ingemeten en digitale tekeningen gemaakt. De detaillering heb ik afgeleid van foto’s van de bestaande deuren en tekeningen. Eerder heb ik gewerkt aan een deur van hetzelfde type, maar dan van een ander dierenverblijf.”

Erik heeft de digitale tekeningen uitgewerkt op de CNC-robot om de onderdelen te produceren: “Voor de boog heb ik losse, schuin gezaagde segmenten gemaakt. Met behulp van een mal heb ik de delen met vingerlassen, een moderne techniek, aan elkaar verbonden tot een boog. Daarna is de boog op de CNC-machine exact op maat gefreesd. De enkele deur heeft een klein, ruitvormig venster, dat in basis gewoon vierkant is. Maar om het netjes in deur te kunnen bevestigen, moest wel van tevoren goed rekening gehouden worden met de plek waarop het venster op het binnenwerk bevestigd moet worden.”

Voordat Erik de deuren in elkaar ging zetten, zijn alle onderdelen, ook het binnenwerk en de groef van de eiken omlijsting, vier keer behandeld met een lakbeits, zodat vocht geen kans krijgt het hout aan te tasten: “Bijzonder aan het oorspronkelijke ontwerp van Van Ravesteyn zijn de schuin gemonteerde mes- en groefdelen. Schuin geplaatste delen komen niet veel voor, onder andere omdat dit kans geeft op inwatering. Door de aandacht voor de technische details is dit risico nu tot een minimum beperkt. De delen aan de voor- en achterkant van de deur zijn contra geplaatst. Dat vraagt om veel precisie bij het monteren van alle onderdelen, met name bij de getoogde bovenkant. Tussen de delen is twee millimeter ruimte gelaten, zodat het hout kan werken. Doe je dat niet, dan drukt de deur zichzelf kapot als het hout uitzet. In de onderdorpel zijn gaatjes gemaakt voor ventilatie aan de binnenkant van de deur. Ook kan vocht wat toch naar binnen is gekropen langs deze gaatjes zijn weg naar buiten vinden.” Na de bewerkelijke montage zijn de deuren gelijmd. Inmiddels hangen de nieuwe deuren weer op hun plek bij de bergdierenrots (de dubbele deur krijgt nog een aanslaglijst).

Foto bergdierenrots: Walraad Architecten. Overig beeldmateriaal: Burgy Bouwbedrijf.